گفتگو با دکتر فرزاد جلیلان پژوهشگر از بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه

سلام آقای دکتر
روز شما بخیر

پرسش نخست من در مورد دگرگونی های آب و هوایی زمین است . به باور شما چقدر این تغییرات توانسته در چرخه زیست موجوداتی که ما از آن ها به آفت نام میبریم نقش داشته باشد چه در جهان و چه در سرزمین خودمان ایران؟

تغییرات اقلیمی در کل باعث افزایش خسارت آفات شده است. در سالهای اخیر بعلت کمبود منابع آب و تغییرات اقلیمی در جنگل های زاگرس بیماری ذغالی که یکنوع قارچ اندوفیت گسترش یافته و در درختان خشکیدگی وسیعی ایجاد کرده است هزاران هکتار از این جنگل ها بعلت این بیماری که عامل اصلی آن پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی هست از بین رفته اند. درختان گردو که مختص مناطق سردسیر هستند بعلت خشکیدگی سرشاخه ها در حال از بین رفتن هستند. ضعف درختان باعث تغییر در شیره گیاهی شده و یکسری علایم برای حشرات چوبخوار فرستاده که باعث جلب آنها و تشدید خسارت خواهد شد‌.حرکت میلیونی دسته های ملخ از آفریقا بسوی خاورمیانه و ایران که در سالهای اخیر تشدید شده بعلت خشکسالی های شدید در مناطق اصلی و اجبار به مهاجرت است.

پرسش دوم من پیرامون بیم ها و نگرانی هایی است که دگرگونی های اکولوژیک در امنیت غذایی جهانی و خاورمیانه می توانند داشته باشند.خواهش می کنم پیرامون آن به بفرمایید.

تغییرات اقلیمی در شمال آفریقا و خاورمیانه شدت بیشتری دارد و این مناطق حتی براساس پیش بینی ناسا در ۳۰ سال آینده بشدت از نیمه خشکی به خشکی میل می‌کنند. در استانهای جنوبی ایران مانند فارس بعلت بی آبی که مصرف بی رویه و تغییر اقلیم عامل اصلی آن است تمامی زمین های آبی در حال تبدیل به نیمه دیم و دیم است. استان فارس که یکی از مناطق تولید گندم آبی کشور بود جایگاه خود را از دست داده است. بر اساس بدترین سناریوها بجز مناطق نوار ساحلی دریای خزر در ۵۰ سال آتی در مناطق البرز و زاگرس که بیشترین جمعیت کشور ساکن است امکان زندگی بعلت بی آبی وجود ندارد.

به باور شما اکنون ایران در چه جایگاهی برای اداره چالش آفات کشاورزی و باغی از راه های طبیعی مانند الگوی کشت یا استفاده از حشرات پارازیت و…..است‌؟

براساس آمار ۳۵ درصد محصولات ایران توسط عوامل خسارتزا مانند افات، بیمارها و علف های هرز از بین میروند. این در داخل مزرعه است در مرحله انبار تا مصرف هم درصد قابل ملاحظه ای از بین میروند. در شرایط تغییر اقلیم سطح پوشش گیاهان گلدار حاشیه مزارع و باغات کاهش میابد حشرات شکارگر و پارازیتویید از این گیاهان برای پناهگاه و منابع غذایی شهد و گرده حشرات کامل خودشان استفاده میکنند این حشرات در مراحل تکمیلی زندگی شکارگر و انگل هستند. کاهش این گیاهان باعث کاهش جمعیت های این دشمنان طبیعی آفات میشود و طغیان آفات به همراه خواهد داشت. بیشتر کنترل بیولوژیک ایران بصورت طبیعی و حفاظتی است که بنام conservation موسوم است. سطح کمی از مزارع و باغات بویژه گلخانه ها در سالهای اخیر توسط نوع پرورش انبوه و رهاسازی انجام میشود مانند استفاده از زنبور براکون در مزارع نخود غرب کشور برای کنترل پیله خوار یا استفاده از زنبور تریکوگراما در شمال برای کنترل کرم ساقه خوار برنج.بیشترین روش کنترل آفات در ایران روش شیمیایی است که سالانه مقادیر زیادی سموم بی کیفیت از چین و هند وارد کشور می شود.

چقدر از میزان بیم های آفت های کشاورزی در کشور از سوی کشورهای همسایه است ؟

بیشترین چالش مربوط به صحرای عربستان است که دسته های ملخ هر چند سال یکبار به ایران حمله میکنند.

و پرسش پایانی

چه میزان به بهبود ساختار کشاورزی ایران با وجود مشکلات تحریم و خشکسالی و…. امیدوارید ؟

فعلا برنامه ای عملیاتی که ممکن است در آینده انجام شود برنامه الگوی کشت است.

از شما سپاسگزارم